طراحی و چاپ کتاب

چاپ کتاب 

کتب را در قطع های مختلف چاپ و تولید می کنند که اندازه های استاندارد و پر مصرف کتاب عبارتند از : قطع رحلی ۲۱*۲۸ یا رحلی بزرگ ۲۵*۳۵ قطع وزیری ۱۷*۲۴ قطع رقعی که در سایز ۱۴*۲۱ است. البته این اندازه ها پر مصرف و سایزهای پس از صحافی و برش می باشد.
اما سایزهای مختلف دیگری نیز هستند که امروزه کاربرد فراوانی دارند مانند : جیبی، پالتوی، خشتی و سلطانی.
برای چاپ کتاب نسبت به اندازه های آن از قطع های مختلف کاغذ استفاده می شوند که برای مثال در قطع رقعی از کاغذ ۶۰*۹۰ و برای قطع وزیری از کاغذ ۷۰*۱۰۰ استفاده می شود. معیار خاصی برای این انتخاب وجود ندارد و تنها دلیل آن کمتر پرت دادن در مصرف کاغذ است .

چیدمان فرم ها در صفحه بندی کتاب انجام می شود و سپس برای هر فرم که شامل ۸ یا ۱۶ صفحه می باشد. در لیتوگرافی پلیت تهیه می شود که تهیه زینک به دو روش سنتی و پلیت ستر انجام میگیرد. به ازای هر رنگ در چاپ باید یک عدد پلیت تهیه شود یعنی برای یک فرم چهار رنگ چهار عدد زینک تهیه می شود.

روش چاپ کتاب نیز با چاپ افست انجام می شود و فرم ها پشت سر هم چاپ شده و سپس به بخش صحافی ارسال می شوند برای چاپ کتاب ارسال مجوز چاپ کتاب که توسط ارشاد به ناشر داده میشود الزامی ست.
در چاپ کتاب فرم ها به صورت دورو چاپ میشوند و در خانه های ماشین چاپ دو عدد زینک بسته میشود که کاغذ هنگام عبور از ماشین چاپ همزمان دوروی فرم را چاپ میکند و اگر هر پلیت شامل ۸ صفحه باشد هر فرم دارای ۱۶ صفحه کتاب چاپ می شود.

صحافی کتاب 

صحافی کتب نیز به دو صورت چسب گرم و دوخت انجام می شود.
اولین مرحله در صحافی تا کردن فرم ها میباشد. برای کتاب هایی که بصورت چسب گرم صحافی میشوند فرم ها در هنگام تا شدن به صورت پرفراژ در انتهای فرم تا میشوند و برای تا کردن فرم هایی که دوخت میشوند فرم ها پرفراژ نمیخورند و فقط تا صورت میگیرد. سپس فرم ها را تحت فشار قرار داده تا باد داخل آنها گرفته شود و از حجم کار کاسته شود.
پس از تا کردن فرم ها آنها را برای ترتیب کردن آماده میکنند که آن هم به دو صورت دستی و ماشینی انجام میگیرد و در آن فرم ها با کنار هم چیده شدن صفحات داخلی کتاب را تشکیل می دهند.
کتاب های چسب گرم پس از ترتیب شدن داخل ماشین صحافی رفته و مجلد میشوند که در این روش جلدها اصولا از جنش شومیز و دارای سلفون میباشد و پس از مجلد شدن کتاب آنرا با دستگاه برش و بسته بندی میکنند.
کتاب های جلد سخت پس از ترتیب شدن وارد ماشین دوخت شده به یکدیگر دوخته میشوند و سپس چسب کشی شده و پس از خشک شدن جدا شده و در صورت نیاز انتهای کتب گرد شده و برای زیبایی از شیرازه استفاده شده و بالا و پایین کتاب را شیرازه میکنند و سپس داخل جلدی که از قبل ساخته شده و از جنس سخت و دارای روکش سلفون و یا گالینگور است قرار می گیرد.
کتب پس از چاپ برای سهولت در جابجایی بسته بندی و یا داخل کارتن چیده می شوند.

مراحل تولید کتاب 

• دریافت شابک ( توسط ناشر)
• دریافت فیپا ( فهرست نویسی پیش از انتشار)
• دریافت مجوز ( از وزارت ارشاد)
• ویراستاری
• صفحه بندی
• نمونه گیری
• چاپ کتاب

چاپ دیجیتال کتاب 

با توجه به فروش و تیراژ پایین تولید کتاب ، امروزه بسیاری از ناشران تولید کتاب خود را بصورت دیجیتال چاپ و تولید می کنند.
چاپ جلد کتاب ها اصولا با ماشین چاپ افست و بصورت چهار رنگ چاپ میشوند و دارای سلفون میباشند. گاهی برای زیبایی جلد کتاب آنرا تیغ زده و شکل دار میکنند و یا از طلاکوبی روی جلد کتاب استفاده می شود.
در چاپ حداقل تیراژ تولید کتاب ۱۰۰۰ نسخه میباشد. کتاب ها را میتوان در چند دسته قرآن ، مذهبی ، کتب عمومی ، کودک و نوجوان ، ادبیات و … تقسیم نمود.

شایان ذکر است که بدانیم در صفحه بندی کتاب باید به این نکته توجه داشته باشیم که باید تعداد صفحات به عددی برسد که فرم را بشود تکمیل نمود.
نام کتاب ، نام نویسنده و شماره صفحه باید در تمام صفحات کتاب درج گردد.
عطف کتب نیز نسبت به تعداد صفحات آن اندازه گیری میشود و در کتاب های جلد سخت ۷ میلی متر به عنوان خط تا (جا ناخنی) لحاظ می گردد.
کتاب ها دارای شناسنامه میباشند که این شناسنامه در صفحات اولیه کتاب درج میگردد و در آن شماره شابک ، سال چاپ کتاب ، نام نویسنده و مولفان یا نام مترجم ، قیمت کتاب ، نام انتشارات ، موضوع کتاب ، نام ویراستار و طراح جلد و … نوشته میشود. برای چاپ کتاب باید این شناسنامه که مجوز ارشاد برای تولید کتاب محسوب میشود حتما داخل کتاب چاپ شود.

تقسیم بندی کتب از لحاظ محتوایی

کتابها را میتوان به چند دسته تقسیم نمود که به توضیحی مختصر از آن میپردازیم.
هر ناشری برای کار تخصصی خود به نشر کتابی با یک هدف خاص میپردازد؛ برای مثال انتشارات جمهوری در حوزه کتاب شعر آئینی بسیار پرکار میباشد. از این رو اگر مخاطبی دنبال اشعار آئینی باشد میتواند به دفتر انتشارات جمهوری و یا شعب آن مراجعه کند و کتاب مورد نظر خود را تهیه نماید.
اما کتابها را میتوان به کتاب کودک ، کتاب رمان و داستان ، کتاب مذهبی ، کتب درسی و آموزشی ، کتب زبان های خارجی و … تقسیم نمود.
لازم به ذکر است که پس از چاپ کتاب و رونمايی از آن ناشر برای تبلیغ و فروش کتاب خود میتواند با مراکز پخش کتاب که وظیفه ویزیت و فروش کتاب را عهده دار هستند همکاری کند. در این صورت کتاب را میتوان راحت تر در کلیه کتابفروشی ها در سراسر کشور تهیه نمود.